Κατάγματα εκ κοπώσεως – stress fracture

Κάταγμα το οποίο προκαλείται απο στερεότυπα επαναλαμβανόμενη κίνηση – καταπόνηση.

Πρόκειται για μικρή ρωγμή σε οστό το οποίο προκαλείται συνήθως από υπέρχρηση (overuse sdr.) και επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα.

Συμβαίνει όταν οι μύες υποστούν μεγάλη κόπωση και δεν μπορούν να απορροφήσουν περαιτέρω κραδασμούς. Προοδευτικά οι εξασθενημένοι μύες μεταφέρουν την υπερφόρτωση στο οστό με αποτέλεσμα να υποστεί ρωγμή. Η ρωγμή αυτή ονομάζεται κάταγμα εκ κοπώσεως.

Είναι λοιπόν αποτέλεσμα της:

• απότομης αύξησης της έντασης,
• της διάρκειας
• της συχνότητας μιας δραστηριότητας.

Το συναντάμε σε νέους αθλητές που ξεκινάνε αθλητική δραστηριότητα αλλά και σε έμπειρους όταν ύστερα από περίοδο ξεκούρασης, αντί να ξεκινήσουν προοδευτική προπόνηση, ξεκινάνε με την διάρκεια και ένταση που είχαν σταματήσει την προηγούμενη περίοδο.

Η πιθανότητα για κάταγμα από κόπωση αυξάνει επίσης στους αθλητές, όταν εκτός από απότομη αύξηση δραστηριότητας δε δίνουν στο σώμα τους τον απαραίτητο χρόνο για αποκατάσταση και αγνοούν τα ενοχλήματα που παρουσιάζονται.

Προπονητική τεχνική και διατροφή, πιθανόν να αυξήσουν την πιθανότητα κατάγματος από κόπωση. Οτι μεταβάλλει τη μηχανική με την οποία το πόδι απορροφά φορτία κατά την πρόσκρουση στο έδαφος, αυξάνει την πιθανότητα κατάγματος από κόπωση. Συνεπώς μία τενοντίτιδα, ένας κάλος, μια φλύκταινα ή μια πληγή μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο φόρτισης κατά τη βάδιση ή την άθληση με αποτέλεσμα την υπερφόρτιση κάποιου οστού. Ο οργανισμός προσπαθεί αν προφυλάξει το μέλος που άλγει, και μεταφέρει φορτία σε υγιή περιοχή, έως την επούλωση της πάσχουσας.

Χρήση κακού εξοπλισμού, φθαρμένων υποδημάτων, ακατάλληλων για το συγκεκριμένο άθλημα (ανάλογα με τον τρόπο φόρτισης), μπορεί να οδηγήσει σε κάταγμα από κόπωση.

Αλλαγή εδάφους άσκησης. Απο γρασίδι σε χώμα ή από διάδρομο σε άσφαλτο, μπορεί να οδηγήσει σε κάταγμα κοπώσεως.

Σε άτομα με μειωμένη οστική μάζα (οστεοπόρωση) και κατά τη μακροχρόνια χρήση ορισμένων φαρμάκων (κορτιζόνη) ακόμα και όταν έχουν φυσιολογική καθημερινή δραστηριότητα.

Οι γυναίκες αθλήτριες υπόκεινται συχνότερα σε κατάγματα κοπώσεως. Πιθανόν να οφείλεται σε πάθηση που συναντάται στις γυναίκες αθλήτριες, γνωστή ως η «τριάδα της γυναίκας αθλήτριας» και περιλαμβάνει: διαταραχή της σίτισης (βουλιμία ή ανορεξία), αμηνόρροια και οστεοπόρωση.

Η διαταραχή της σίτισης όμως δεν είναι πρόβλημα μόνο των γυναικών αθλητριών πλέον, αλλά και αρκετοί άντρες φαίνεται να παρουσιάζουν όλο και περισσότερο παρόμοια προβλήματα. Το πρόβλημα αρχίζει να προσλαμβάνει διαστάσεις πανδημίας ειδικά στον επαγγελματικό αθλητικό χώρο.

Τα περισσότερα κατάγματα εκ κοπώσεως συναντώνται στα κάτω άκρα. Η κνήμη είναι το οστό που προσβάλλεται συχνότερα και ακολουθούν η περόνη, τα οστά του ταρσού, τα μετατάρσια, το μηριαίο οστό και ο ηβικός κλάδος της λεκάνης. Πρακτικά μπορεί να συμβούν σε οποιοδήποτε οστό υπόκειται σε συνεχείς επαναλαμβανόμενες φορτίσεις (repeat stress – σταθερά επαναλαμβανόμενοι κύκλοι φόρτισης).

Τα περισσότερα κατάγματα εκ κοπώσεως συμβαίνουν σε αθλητές στίβου, τένις και ενόργανης γυμναστικής. Σε όλα αυτά τα αθλήματα οι επαναλαμβανόμενες φορτίσεις στα κάτω άκρα μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμό. Η ανεπαρκής ξεκούραση προδιαθέτει σε εμφάνιση ενός τέτοιου κατάγματος.

• Πόνος κατά τη δραστηριότητα με προοδευτική επιδείνωση
• ο πόνος μειώνεται με την ανάπαυση.
• τοπική ευαισθησία,
• οίδημα
• εκχύμωση – αιμάτωμα.

Οι ακτινογραφίες συχνά είναι αρνητικές τις πρώτες εβδομάδες και μπορεί να χρειαστεί αξονική τομογραφία, σπινθηρογράφημα οστών ή μαγνητική τομογραφία για να τεθεί η διάγνωση.

Η ρωγμή στο οστό ή ένα οστικό οίδημα μπορεί να εξελιχθεί σε πλήρες κάταγμα.

Σύσταση για:

• Ξεκούραση
• Παγοθεραπεία
• Επίδεση
• Ανύψωση του σκέλους

Στόχος της θεραπείας είναι η ύφεση του πόνου και η πώρωση του κατάγματος που διαρκεί συνήθως 5-7 εβδομάδες. Η θεραπεία εξαρτάται από την περιοχή και τη βαρύτητα του κατάγματος. Τα περισσότερα αντιμετωπίζονται συντηρητικά.

Ο πιο σημαντικός παράγοντας στη θεραπεία είναι η ξεκούραση. Ο αθλητής πρέπει να απέχει από τις δραστηριότητες που προκάλεσαν την κάκωση. Μπορεί να ασκείται με αθλητικές δραστηριότητες που δε φορτίζουν το μέλος, προκειμένου να διατηρήσει τη καλή φυσική του κατάσταση μέχρι την πώρωση του κατάγματος. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι απαραίτητη η χρήση βακτηριών για βάδιση χωρίς φόρτιση, ειδικών ναρθήκων ή κηδεμόνων, ακόμα και γύψου.

Σπάνια κάποια κατάγματα χρειάζονται χειρουργική αντιμετώπιση και σταθεροποίηση με εσωτερική οστεοσύνθεση.

Είναι σημαντικό ο ασθενής – αθλητής να ακολουθήσει τις οδηγίες αποθεραπείας, προκειμένου να επιστρέψει το ταχύτατο δυνατό και με ασφάλεια στο άθλημά του. Αν ο αθλητής επανέλθει νωρίτερα, μπορεί να προκληθεί επέκταση του κατάγματος, καθυστέρηση πώρωσης ή να μην πωρωθεί σωστά.

• Αυξάνουμε προοδευτικά την ποσότητα και την ένταση της προπόνησης.
• Σωστή προθέρμανση.
• Εναλλαγή αθλημάτων (εναλλακτικοί τρόποι προπόνησης) προκειμένου να διατηρήσει την ίδια φυσική κατάσταση.
• Καλή διατροφή με επαρκή πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D.
• Χρήση κατάλληλου εξοπλισμού και υποδημάτων.
• Σε περίπτωση πόνου ή/και οιδήματος, ξεκούραση για μερικές ημέρες.
• Έγκαιρη αναζήτηση συμβουλής από τον εξειδικευμένο Ορθοπαιδικό επι εμμονής των συμπτωμάτων.