Κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου

Αποτελεί τη συχνότερη αιτία εμφάνισης οσφυοϊσχιαλγίας στον άνθρωπο. Τα ποσοστά των ανθρώπων που πάσχουν από δισκοκήλη τα τελευταία χρόνια έχουν λάβει επιδημικές διαστάσεις. Σε σύγχρονες μελέτες το ποσοστό των ανθρώπων με δισκοκήλη ανέρχεται στο 78%. Συμπτωματολογία θα εκδηλώσει μέρος αυτών και ένα πολύ μικρό ποσοστό θα οδηγηθεί στην χειρουργική αποκατάσταση. Αυτό έχει να κάνει με το είδος εργασίας, το σωματότυπο, βάρος, άσκηση, το εύρος του σπονδυλικού σωλήνα κ.α.

Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι βρίσκονται ανάμεσα στους σπονδύλους και αποτελούν ουσιαστικά το σύστημα απορρόφησης των κραδασμών της σπονδυλικής στήλης.

Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος αποτελείται από:

1. 1. Τον πηκτοειδή πυρήνα ο οποίος έχει ζελατινώδη υφή λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς του σε νερό και βρίσκεται στο κέντρο του δίσκου:
      • Μεταφέρει φορτία που ασκούνται στο ανθρώπινο σώμα
      • λειτουργεί ως άξονας πάνω στον οποίο επιτελούνται οι κινήσεις του κορμού λειτουργεί ως σύνδεσμος που ενώνει τους σπονδύλους μεταξύ τους.
   2. Τον ινώδη δακτύλιο ο οποίος αποτελεί μια ισχυρή κατασκευή από ομόκεντρες σειρές κολλαγόνου και είναι πολύ περισσότερο σκληρός και σταθερός σε σύγκριση με τον πηκτοειδή πυρήνα. Η κύρια λειτουργία του είναι να συγκρατεί τον πηκτοειδή πυρήνα στη θέση του. Ο τελευταίος δέχεται εξαιρετικά μεγάλες πιέσεις από τη κίνηση της σπονδυλικής στήλης και το βάρος του σώματος και έχει την τάση να θέλει να φύγει από τον σταθερό και προστατευτικό περιορισμό που του προσφέρει ο σκληρός ινώδης δακτύλιος.

Κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου (δισκοκήλη ή δισκοπάθεια) συμβαίνει όταν ο ινώδης δακτύλιος σπάζει, ανοίγει, επιτρέποντας στον πηκτοειδή πυρήνα να βγεί προς την ρίζα του νεύρου.

Η επαφή αυτή δημιουργεί συνθήκες φλεγμονής του νεύρου προκαλώντας οσφυαλγία (τοπικό άλγος στην οσφυϊκή χώρα) ή και άλγος που αντανακλά στο κάτω άκρο του ασθενή ή αλλιώς ισχιαλγία.

Κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου.

Κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου (εγκάρσια).
Οι περισσότεροι ασθενείς συνδέουν τον πόνο της μέσης τους ή του κάτω άκρου τους με ένα τραυματικό γεγονός. Η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού θα αναδείξει ότι οι ασθενείς αυτοί είχαν προβλήματα με τη μέση τους μήνες ή και χρόνια πριν. Η βασική αιτία είναι η σταδιακή εκφύλιση, η φθορά.

Πολλοί άνθρωποι δεν λαμβάνουν υπόψη τους τις καθημερινές δραστηριότητες, οι οποίες στερεότυπα επαναλαμβανόμενες δημιουργούν άσκηση πίεσης στη σπονδυλική στήλη και ειδικά στο μεσοσπονδύλιο δίσκο. Εκεί συνήθως βρίσκεται η αιτία του προβλήματος.

Η κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου δημιουργείται από απότομη άρση βάρους, από λανθασμένη άρση βάρους ή τέλος από μια συνηθισμένη λάθος στάση κατά τη διάρκεια της εργασίας ή ακόμα και της ανάπαυσης του ατόμου.

Ο πόνος συνήθως εντοπίζεται στη οσφυϊκή χώρα και μπορεί να επεκταθεί στους γλουτούς, και στο κάτω άκρο ως τα δάκτυλα του ποδιού του ασθενούς ανάλογα με τη ρίζα την οποία έχει υποστεί βλάβη.

Η σταδιακή φθορά, αφορά όλο το σώμα μας, άρα το ίδιο παθαίνουν και οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι . Η αφυδάτωση που επέρχεται στον πυρήνα με το πέρας του χρόνου έχει ως συνέπεια την εκφύλιση του δίσκου ό οποίος είναι επιρρεπής στο να υποστεί ρήξη και να προκληθεί κήλη.

Η λανθασμένη άρση βάρους αποτελεί μια από τις συχνότερες αιτίες πρόκλησης κήλης του μεσοσπονδύλιου δίσκου. Η χρήση της μέσης για να επιτευχθεί το σήκωμα των βαρών και όχι των κάτω άκρων δημιουργεί συνθήκες ανάπτυξης εξαιρετικά μεγάλων πιέσεων στον δίσκο τέτοιες που εν τέλει προκαλούν κήλη.

Η παχυσαρκία, αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα διότι η σπονδυλική στήλη αναγκάζεται να σηκώνει βάρος πολλές φορές που ξεπερνά τις μηχανικές αντοχές του μεσοσπονδύλιου δίσκου, και των αρθρώσεων εν γένει.

Η μειωμένη σωματική δραστηριότητα και η έλλειψη σωματικής άσκησης δημιουργούν ένα μυϊκό σύστημα αδύναμο πέριξ την σπονδυλικής στήλης (κοιλιακοί και ραχιαίοι μύες). Το ζεύγος των μυϊκών ομάδων αυτών αποτελεί ουσιαστικά την φυσική ζώνη προστασίας της σπονδυλικής στήλης.

Η καθιστική θέση επιβαρύνει τη οσφυϊκή μοίρα περισσότερο από κάθε άλλη στάση του σώματος. Πολλά επαγγέλματα ή συνήθειες επιβάλλουν πολλές ώρες καθιστικής θέσης με αποτέλεσμα τη σημαντική επιβάρυνση της μέσης.

Συντηρητική θεραπεία

Η μεγάλη πλειοψηφία που φτάνει το 80% των ανθρώπων που πάσχουν από κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου, θεραπεύονται με συντηρητική αγωγή και όχι χειρουργική θεραπεία.

Η κλινική εξέταση θα δώσει τις πληροφορίες της ιδιαίτερης φύσης του προβλήματος και με τον παρακλινικό έλεγχο (ακτινογραφία, μαγνητική τομογραφία, ηλεκτρομυογράφημα) θα πλαισιώσει τη πρώτη φάση αξιολόγησης του ασθενή καθορίζοντας με σαφήνεια και τη φύση της θεραπευτικής παρέμβασης.

Η συντηρητική αγωγή περιλαμβάνει:

Ανάπαυση – Κλινοστατισμό. Περίοδος ανάπαυσης 2-3 ημερών θα αποφορτίσει τη σπονδυλική στήλη από τα καθημερινά φορτία, δημιουργώντας προϋποθέσεις υποχώρησης της τοπικής φλεγμονής.

Ο ισοσκελισμός με ορθωτικούς πάτους είναι εκ των ούκ άνευ!.
Φαρμακευτική αγωγή. Η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να ξεκινήσει με την έναρξη των συμπτωμάτων.

• Παυσίπονα
• Αντιφλεγμονώδη μη στεροειδή φάρμακα.
• Μυοχαλαρωτικά. Ο συνδυασμός αυτών των φαρμάκων προσφέρει παυσίπονη δράση περιορίζοντας τα χημικά παράγωγα που προκαλεί ή κήλη του δίσκου στη ρίζα του νεύρου τα οποία προκαλούν φλεγμονή και πόνο. Τα τελευταία χρόνια, έρευνες έχουν δείξει οτι τα μυοχαλαρωτικά, χορηγούνται με έντονο σκεπτικισμό απο τον ιατρικό κόσμο.
• Κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη)
• Παρασπονδυλικές εγχύσεις (κορτικοστεροειδών και παυσίπονων)
• Μεσοθεραπεία
• Ενδοσπονδυλικές εγχύσεις

Σήμερα υπάρχουν νέας γενιάς φάρμακα τα οποία αντιμετωπίζουν τον πόνο και δρουν με διαφορετικό μηχανισμό από ότι δρουν τα αντιφλεγμονώδη, με πολύ λιγότερες παρενέργειες και μπορεί ο ασθενής να τα πάρει για μακρό χρονικό διάστημα.

Φυσικοθεραπεία.

Κύριο θεραπευτικό μέσο της φυσικοθεραπείας είναι οι ασκήσεις – κινησιοθεραπεία.

Οι ασκήσεις πέρα την ικανότητα που έχουν για μυϊκή ενδυνάμωση και διάταση μπορούν να ασκήσουν και μηχανική επίδραση σε μια κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου, προσφέροντας μηχανικό πλεονέκτημα στην αποκατάσταση της βλάβης.

Άλλα μέσα που χρησιμοποιούν οι φυσικοθεραπευτές είναι η χρήση του θερμού – ψυχρού, οι διαθερμίες, οι υπέρηχοι, τα TENS, ηλεκτροθεραπεία κ.α.

Είναι πολύ σημαντικό ο φυσικοθεραπευτής να εκπαιδεύει τον ασθενή για το είδος του προγράμματος των ασκήσεων που πρέπει να ακολουθήσει ο ασθενής για μακρό χρονικό διάστημα.

Γυμναστική.

Αποτελεί το επόμενο στάδιο για την πλήρη αποθεραπεία και την πρόληψη της υποτροπής της κήλης. Εξειδικευμένοι γυμναστές στη θεραπευτική γυμναστική καθοδηγούν τους ασθενής σε ασφαλή προγράμματα γυμναστικής ώστε να επιτύχουν το μέγιστο όφελος με τον μικρότερο κίνδυνο.

Ασκήσεις.

Η συστηματική άσκηση επιβραδύνει τη διαδικασία γήρανσης του μεσοσπονδύλιου δίσκου και ενδυναμώνει τους μυς του κορμού οι οποίοι προσφέρουν σταθερότητα και υποστήριξη στην σπονδυλική στήλη. Ο ασθενής πρέπει να συζητήσει για την δυνατότητα που έχει να κάνει tennis, jogging, ποδόσφαιρο ή άλλα αθλήματα.

Διατήρηση των σωστών στάσεων.

Η καλή στάση του σώματος στις καθημερινές δραστηριότητες εξασφαλίζει την ελάττωση των πιέσεων που δέχονται οι σπόνδυλοι και οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι. Η διατήρηση της πλάτης σε ευθεία θέση κατά τη καθιστή στάση ειδικά αν αυτή είναι παρατεταμένη (εργασία γραφείου, παρατεταμένη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και η χρησιμοποίηση των κάτω άκρων και όχι της μέσης για την άρση των βαρών αποτελούν δύο από τις βασικές προϋποθέσεις για υγιή σπονδυλική στήλη δίχως πόνο.

Η εκπαίδευση των σωστών στάσεων πρέπει να γίνεται στη παιδική ηλικία και το σχολείο (καθηγητές σωματικής αγωγής), διότι μόνον έτσι θα μπορέσει το άτομο να αφομιώσει και να διατηρήσει σε όλη του τη ζωή τις βασικές αρχές πρόληψης προβλημάτων της σπονδυλικής στήλης. Σήμερα υπάρχουν ειδικά καθίσματα για την διατήρηση της σωστής στάσης σώματος.

Διατήρηση σωστού σωματικού βάρους.

Το περιττό σωματικό βάρος ασκεί πολύ μεγάλες πιέσεις στους μεσοσπονδύλιους δίσκους και τις αρθρικές επιφάνειες των σπονδύλων.

Κάπνισμα.

Λόγω της βλάβης που προκαλεί στη κυκλοφορία του αίματος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων στη σπονδυλική στήλη.

Χειρουργική αποκατάσταση

• Αν μετά την συντηρητική αγωγή ο ασθενής εξακολουθεί να έχει πόνο
• αν έχει στοιχεία νευρολογικής βλάβης (αδυναμία των μυών του κάτω άκρου),
• αν έχει παρέλθει 3μηνο υπο αγωγή και εμμένουν τα συμπτώματα,

τότε συνιστούμε την χειρουργική αγωγή της κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου.

Σκοπός του χειρουργείου είναι να αφαιρέσουμε το τεμάχιο του δίσκου που πιέζει το νεύρο για να απελευθερωθεί. Το χειρουργείο αυτό ονομάζεται δισκεκτομή. Η πρακτική σήμερα είναι να γίνει το χειρουργείο αυτό με πολύ μικρές τομές με την χρήση μικροσκοπίου (ονομάζεται μικροδισκεκτομή). Στα πλαίσια των μικρών τομών, η εγχείρηση αυτή γίνεται και διαμέσου σωλήνων διαμέτρου 1,5 έως 2 εκατοστών, οι οποίοι προκαλούν ελάχιστο έως μηδενικό τραύμα στους μύες. Το αποτέλεσμα είναι ο ασθενής να επανέρχεται στις δραστηριότητες πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι με τις κλασικές τομές και να εκμηδενίζεται η απώλεια αίματος.

Η σπονδυλοδεσία δεν χρειάζεται αρχικά σε περίπτωση κήλης δίσκου που προκαλεί ισχιαλγία. Μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις με συνδυασμένη σοβαρή οσφυαλγία και ισχιαλγία ή άλλα προβλήματα ενδείκνυται σπονδυλοδεσία. Η αρθροπλαστική οσφυϊκής μοίρας σπονδυλικής στήλης (δηλαδή η αντικατάσταση δίσκου με τεχνητό δίσκο) σήμερα δεν έχει αποδείξει ότι έχει σοβαρό πλεονέκτημα σε σχέση με άλλες μεθόδους.

Διαδερμική δισκεκτομή

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι διαδερμικής δισκεκτομής, δηλαδή της εισαγωγής μιας βελόνας και της καταστροφής του δίσκου και συνεπώς και της κήλης που πιέζει το νεύρο και προκαλεί ισχιαλγία.

Η πιο συνηθισμένη είναι η χρήση υπέρηχων (RF), Laser, θερμότητας (IDET) ή και μηχανικών τρόπων αφαίρεσης του δίσκου. Επίσης σήμερα υπάρχει η δυνατότητα χρήσης διαλείμματος αλκοόλης που είναι σε μορφή τζελ ,το οποίο καταστρέφει τον δίσκο (Discogel).

Η διαθερμική δισκεκτομή έχει περιορισμένες ενδείξεις και αποτελεσματικότητα. Συνήθως χρειάζεται αρκετό χρονικό διάστημα μέχρις ότου φανούν τα αποτελέσματά της και αυτά είναι σε περίπου 50% του συνόλου των περιπτώσεων.

Η διαδερμική δισκεκτομή δεν έχει καμία ένδειξη σε μεγάλους δίσκους, σε ελεύθερα σπονδυλικά τεμάχια μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα και σε περιπτώσεις που υπάρχει νευρολογική βλάβη.

Αποκατάσταση

Οι περισσότεροι ασθενείς, μετά το χειρουργείο μπορούν να σηκωθούν, η δραστηριότητα αρχίζει άμεσα και οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν το ίδιο απόγευμα ή την επόμενη μέρα να πάνε σπίτι τους. Μετά το χειρουργείο υπάρχει ελάχιστος πόνος στην περιοχή της τομής, ο οποίος ελέγχεται με παυσίπονα. Ακολουθείται πρόγραμμα αποκατάστασης κατά τις οδηγίες του ορθοπαιδικού χειρουργού.