Αρθρίτιδα σπονδυλικής στήλης

Η αρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης αποτελεί κοινή αιτία πόνου στην θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης (πλάτη) και την οσφυϊκή χώρα.

Πρόκειται για μια εκφυλιστικού τύπου πάθηση που οδηγεί στην φθορά (εκφυλισμό) του χόνδρου μεταξύ των σπονδυλικών αρθρώσεων.

Οι σπονδυλικές αρθρώσεις (facets) παρουσιάζονται φλεγμονώδεις, εκφυλισμένες και οι βλάβες στις αρθρικές επιφάνειες προκαλούν όλο και μεγαλύτερο πόνο από την μηχανική τριβή και τα προϊόντα της φλεγμονώδους αντίδρασης. Συγχρόνως εμφανίζεται δυσκαμψία.

Παράλληλα, εμφανίζονται οστικές αιχμές, οι οποίες ονομάζονται οστεόφυτα (κατά κόσμον – άλατα), γύρω απο τα σώματα των σπονδύλων και των αποφύσεων. Αυτά είναι η προσπάθεια του οργανισμού να απαντήσει στην αστάθεια. Τα οστεόφυτα αποτελούν μέρος της φυσιολογικής γήρανσης. Δεν προκαλούν άμεσα πόνο στον ασθενή, αλλά μεγαλώσουν σε βαθμό που προκαλούν συμπιεστικά φαινόμενα και ερεθισμό στα νωτιαία νεύρα και τον νωτιαίο μυελό (σπονδυλική στένωση).

Η οστεοαρθρίτιδα (εκφυλιστική) της σπονδυλικής στήλης χωρίζεται ανατομικά σε δύο κατηγορίες:

• Οσφυϊκή οστεοαρθρίτιδα η οποία προκαλεί πόνο στην οσφυϊκή χώρα
• Αυχενική οστεοαρθρίτιδα η οποία προκαλεί πόνο και δυσκαμψία με αντανάκλαση στους ώμους και τα χέρια.

Επαναλαμβανόμενοι μικροτραυματισμοί (αθλητικές κακώσεις, τροχαία ατυχήματα), κακή στάση του σώματος και βαριές εργασίες αποτελούν κοινές αιτίες εκφυλιστικής σπονδυλοαρθροπάθειας.

Το πρόβλημα παρατηρείται ιδιαίτερα στα πιο ασταθή – κινητά μέρη της σπονδυλικής στήλης (αυχενική και οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης). Οι προαναφερόμενες δομές μεταφέρουν φορτία, ενώ κινούνται. Αντίθετα ο θωρακικός κλωβός παρουσιάζει μικρότερη εκφύλιση λόγω του ότι είναι πολύ πιο σταθερή δομή (θωρακική μοίρα σπονδυλικής στήλης – πλευρές – στέρνο)

Αθλητές και άνθρωποι που εκτελούν βαριές χειρωνακτικές εργασίες βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης πρώιμων εκφυλιστικών αλλοιώσεων.

• Ηλικία – Γήρανση
• Φύλο: Πιο συχνή στις γυναίκες κατά την μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο (στις ηλικίες κάτω των 45 ετών είναι πιο κοινή στους άντρες).
• Υπερβολικό βάρος: προκαλεί μεγαλύτερη μηχανική φόρτιση στις αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης.
• Γενετικοί παράγοντες
• Συνοδές παθήσεις: σακχαρώδης διαβήτης, καρδιοαγγειακά νοσήματα, ρευματοειδής και ουρική αρθρίτιδα συμβάλλουν στην εκφυλιστική σπονδυλοαρθροπάθεια.

Όταν η ανάπτυξη της οστεοαρθρίτιδας δεν σχετίζεται άμεσα με κάποιο συγκεκριμένο αίτιο, χαρακτηρίζεται ως πρωτοπαθής οστεοαρθρίτιδα και φαίνεται ότι οφείλεται κύριως στις φυσιολογικές αλλοιώσεις της γήρανσης.

Η μακροχρόνια και επαναλαμβανόμενη φόρτιση των αρθρώσεων οδηγεί σε φλεγμονή, προκαλώντας πόνο και οίδημα και τελικά στην απώλεια του χόνδρου.
Όταν η αιτία της οστεοαρθρίτιδας είναι συγκεκριμένη, χαρακτηρίζεται ως δευτεροπαθής και μπορεί να οφείλεται σε μετατραυματικά αίτια ή εκ γενετής ανωμαλίες.

Χαρακτηρίζεται κυρίως από:

• δυσκαμψία
• πόνο στις αρθρώσεις, αν και πολλές φορές ο ασθενής δε βιώνει στην πραγματικότητα την έντονη αναπηρία.
• το αίσθημα του πόνου και της δυσκαμψίας είναι χειρότερα το πρωί και επανέρχονται κατά τις βραδυνές ώρες μετά από κούραση.
• ο πόνος υφίεται συνήθως κατά τη διάρκεια της ημέρας όσο ο ασθενής δραστηριοποιείται.
• πόνος που διαταράσσει τον ύπνο είναι συχνά ένας δείκτης για την αντιμετώπιση.
• οίδημα και ευαισθησία σε ένα ή περισσότερα επίπεδα της σπονδυλικής στήλης, πολλές φορές κατά τις εναλλαγές του καιρού.
• εντοπισμένη ευαισθησία κατά την πίεση.
• σταθερός ή διαλείπων πόνος άρθρωσης ο οποίος επιδεινώνεται με την κίνηση.
• απώλεια κίνησης και δυσκαμψία.
• ήχοι και αίσθηση τριβής κατά την κίνηση (ιδιαίτερα στην αυχενική μοίρα).
• παραμόρφωση των φυσιολογικών κυρτωμάτων της σπονδυλικής στήλης λόγω μυϊκού σπασμού των παρασπονδυλικών μυών.
  νευρολογικού χαρακτήρα συμπτώματα όπως αιμωδίες
• καυσαλγίες όταν η παρουσία οστεοφύτων πιέζει ρίζες των νωτιαίων νεύρων.

Αρχικά, ο ασθενής εμφανίζει αρθραλγίες μετά από σωματική εργασία ή άσκηση. Όσο ο αρθρικός χόνδρος εκφυλίζεται, ο πόνος γίνεται σταθερός, γεγονός που καθιστά δύσκολη την βάδιση ή την άνοδο κλίμακος. Αργότερα, το αίσθημα πόνου και η δυσκαμψία ξεκινάει μετά από ανάπαυση, σε ασθενείς καθισμένους για αρκετές ώρες στην ίδια στάση σε ταξίδια, σινεμά ή θέατρο.

Οικογενειακό ιστορικό, κλινική εξέταση, εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις, θέτουν τη διάγνωση. Η σωστή διάγνωση είναι πολύ σημαντική για την κατάλληλη επιλογή της θεραπείας.

Η συντηρητική αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας της σπονδυλικής στήλης αποτελεί την πρώτη γραμμή θεραπείας και συνήθως ανακουφίζει από τον πόνο και της δυσκαμψία. Τα περισσότερα θεραπευτικά πρωτόκολλα περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό επιλογών και λαμβάνουν υπόψιν κάποιους παράγοντες όπως τη σοβαρότητα των αρθριτικών αλλοιώσεις και τις συνοδές παθήσεις του ασθενούς.

Σε περιπτώσεις όπου η οστεοαρθρίτιδα δημιουργεί σοβαρές αλλοιώσεις και πόνο, ο ιατρός οφείλει να μετριάσει και να διαχειριστεί τον ισχυρό πόνο που βιώνει ο ασθενής του.

• Ανάπαυση
• μαλακό αυχενικό περιλαίμιο (κολλάρο)για τον αυχένα και ζώνη Lumbosacral για την μέση,
• εφαρμογή θερμών ή ψυχρών επιθεμάτων
• αντιφλεγμονώδη
• παυσίπονα,
• πομφώδεις εγχύσεις κολλαγόνου, μπορούν να μετριάσουν τον πόνο για λίγο καιρό
• εγχύσεις κορτικοστεροειδούς,
• αυτόλογα ένζυμα,
• PRP.

Πολλοί ασθενείς με αρθρίτιδα βρίσκουν ανακούφιση από την σωματική άσκηση και την φυσικοθεραπεία.
Ασκήσεις ενδυνάμωσης αυχενικής και οσφυϊκής μοίρας.

Η αυξημένη μυϊκή δύναμη υποστηρίζει τις αρθρώσεις μειώνοντας την πίεση που εφαρμόζεται σε αυτές.
Χαμηλής έντασης αεροβικές ασκήσεις. Διατηρεί το καρδιαγγειακό σύστημα και συμβάλλει στον έλεγχο του βάρους. Το περπάτημα, το στατικό ποδήλατο και η κολύμβηση αποτελούν μερικές εναλλακτικές.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ορισμένοι ασθενείς με σοβαρές περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας με αστάθεια (εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση) ή σε στένωση (σπονδυλική στένωση) μπορεί να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση.

Η μόνη αποτελεσματική χειρουργική θεραπεία για τις σοβαρές σπονδυλικές αρθριτικές αλλοιώσεις είναι η σπονδυλοδεσία μέσα από την οποία διακόπτεται κάθε επώδυνη κίνηση μεταξύ των αρθριτικών επιφανειών.
Επειδή η κίνηση μεταξύ των αρθρώσεων προκαλεί πόνο, ο στόχος μιας χειρουργικής επέμβασης σπονδυλοδεσίας είναι να σταματήσει οποιαδήποτε κίνηση και με αυτόν τον τρόπο να υφεθεί ο πόνος.

Φυσικά, η σπονδυλοδεσία δεν αποτελεί την καλύτερη λύση για την οστεοαρθρίτιδα αφού οι αλλοιώσεις αφορούν πολλαπλά επίπεδα της σπονδυλικής στήλης και οι σπονδυλοδεσίες σε πολλαπλά επίπεδα ειναι καλό να αποφεύγονται. Όταν διακόπτεται η κίνηση σε πολλαπλά επίπεδα της σπονδυλικής στήλης, ίσως προκληθούν αντίστοιχα συμπτώματα στους παρακείμενους σπονδύλους.

Σε περιπτώσεις που οι οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις στα facet οδηγούν σε αστάθεια (εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση) η σπονδυλοδεσία καλείται να σταθεροποιήσει τους συγκεκριμένους σπονδύλους.

ΠΕΤΑΛΕΚΤΟΜΗ

Στην περίπτωση που η οστεοαρθρίτιδα αρχίζει να επηρεάζει τα νεύρα που εξέρχονται από την σπονδυλική στήλη, τότε η χειρουργική αποσυμπίεση των νευρικών ριζών είναι η σωστή επιλογή. Επιπλέον, η δημιουργία οστεοφύτων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε συμπιεστικά φαινόμενα στον νωτιαίο μυελό ή τα νεύρα κατά την έξοδό τους από το τρήμα (σπονδυλική στένωση).

Η αφαίρεση των οστεοφύτων γίνεται συνήθως με μια πεταλεκτομή.

Στόχος της είναι να ανακουφίσει από τον πόνο και τα νευρολογικά συμπτώματα αφαιρώντας μέρος των οστεοφύτων και των παχυσμένων συνδέσμων που προκαλούν συμπιεστικά φαινόμενα.

Ωστόσο, η πεταλεκτομή από μόνη της δεν έχει θέση σε ασθενείς που έχουν συμπιεστικά φαινόμενα λόγω οστεοαρθρίτιδας διότι η αποσυμπίεση (πεταλεκτομή) θα συμβάλει στην βελτίωση των νευρολογικών συμπτωμάτων αλλά δε θα βοηθήσει να υφεθεί το σύμπτωμα του πόνου.